Gezinspsychologen over wanhoop die leidt tot moord kinderen

'Moeder moet razend geweest zijn'

Een moeder die haar drie kinderen doodsteekt en daarna zelfmoord pleegt. Is dat gestoord? Of is het ook te begrijpen? ,,Razend zijn maar niks zeggen, kan tot verschrikkelijke daden leiden.''

Door onze redacteur Jannetje Koelewijn

AMSTERDAM, 2 JUNI. Over de vrouw uit Berghem die zaterdag haar drie zoontjes doodstak en daarna onder de trein sprong, kan Martine Groen niets zeggen. ,,Ik ken haar niet.'' Maar over zulke gevallen kan ze véél zeggen. Martine Groen is gezinspsycholoog, ze schreef samen met Justine van Lawick, ook gezinspsycholoog, een boek over fysiek en psychisch geweld in gezinnen, 'Intieme oorlog'. In dit geval, zegt ze, zijn er ,,een paar dingen'' opmerkelijk. ,,Eén: de politie is eerder dit jaar een paar keer aan de deur geweest om te bemiddelen in de ruzies tussen haar en haar ex-man. Twee: ze stéékt haar kinderen met een mes dood, net als Medea.'' Medea was de prinses uit de Griekse mythologie die haar kind doodde om zich te wreken op haar man Jason, die haar had verlaten voor een andere prinses.
Martine Groen: ,,Steken is zeer gewelddadig. Die kinderen zijn niet meteen dood geweest, ze heeft haar best moeten doen. Ze had ze ook slaappillen kunnen geven en de gaskraan kunnen opendraaien, dat is heel wat milder. Voor de trein springen is ook zeer gewelddadig. Er spreekt een enorme razernij uit. Maar in de berichtgeving en in de verklaringen van de politie wordt dat weggemoffeld. Dat ze gescheiden was, wordt ook weggemoffeld. Daar had het volgens de politie niets mee te maken.''
Zo gaat dat vaak, zegt Groen. Het is ook een van de thema's van 'Intieme oorlog'. Geweld in gezinnen blijft volgens haar en Justine van Lawick vaak onbesproken, omdat niemand zich er raad mee weet. Het is te erg. Er is nog iets dat Martine Groen is opgevallen: ,,Het isolement waarin deze vrouw verkeerde. Ze vertelde niemand hoe moeilijk ze het had. Blijkbaar heeft ze het heel goed willen doen, in haar eentje met haar kinderen. Ze hield de façade perfect in stand.''
Razend en wanhopig zijn, maar niks zeggen, of niks kúnnen zeggen - dat kan tot verschrikkelijke daden leiden. Was de vrouw uit Berghem gestoord? Martine Groen: ,,Op het moment zelf was ze zeker gestoord. Maar dat wil niet zeggen dat ze gek was. Je weet niet hoe lang zij en haar man elkaar getreiterd hebben, en hoe erg. Er is in dit soort gevallen altijd meer aan de hand dan de buitenwereld denkt.''
,,Niet te excuseren, wel te begrijpen'', zegt Justine van Lawick over de vrouw uit Berghem. Voordat ze verder praat, wil ze zeggen dat dit soort excessen bijna altijd wordt voorkomen. ,,Het komt alleen in het nieuws als het wél gebeurt.'' In gedachten pleegt iedereen wel eens een moord, zegt ze. En veel mensen fantaseren er wel eens over hoe het zou zijn om de kinderen over het balkon te smijten. En zeker mensen die uit hun evenwicht zijn - bijvoorbeeld door ruzies en een scheiding. ,,Je verbeelding'', zegt Justine van Lawick, ,,helpt je om je agressie vorm te geven. Je impulscontrole voorkomt dat je zoiets ook echt doet.''
Blijkbaar was er bij de vrouw uit Berghem geen zusje, buurvrouw of vriendin die merkte hoe boos en wanhopig ze was. Justine van Lawick: ,,Blijkbaar is ze echt gaan denken dat er voor haar nog maar één mogelijkheid was: zelfmoord plegen en de kinderen meenemen, zoals zij dat noemde.'' Ze vindt beangstigend, maar ook ,,fascinerend'' dat mensen zo gevangen kunnen raken in hun eigen overtuigingen. ,,We zien daar door de hele wereldgeschiedenis heen voorbeelden van.'' Om zelf weer uit zo'n waan te komen - Justine van Lawick gebruikt dát woord ervoor - is heel lastig. ,,Daar moet je bij geholpen worden.'' Maar dan moeten andere mensen wel wéten dat die waan er is.
Hoe onvoorstelbaar is het, een moeder die haar kinderen doodt?
Justine van Lawick: ,,Uit allerlei psychologische experimenten is allang gebleken dat de meeste mensen tot álles in staat zijn.'' Ze bedoelt bijvoorbeeld experimenten waarin proefpersonen (zogenaamd) elektrische schokken konden geven aan andere proefpersonen. Ze deden het bijna allemaal en ze wísten wat ze deden. Maar ze bedoelt ook allerlei wanhoopsdaden die voor niet-wanhopige mensen onbegrijpelijk zijn. ,,Bij iedereen die roept: dat zou ik nóóit doen of nóóit kunnen, denk ik: jíj in elk geval wel, want je bent niet eens in staat om over jezelf na te denken.''
Afgelopen woensdag, twee dagen voor de moord, besteedde Oprah Winfrey haar uitzending aan gescheiden ouders die hun kinderen doodden. Wellicht heeft de moeder uit Berghem het programma gezien.

2 juni 2004

Bron: http://www.nrc.nl/binnenland/artikel/1086152510520.html

 

Politie vindt dode kinderen in woning Zoetermeer

Uitgegeven: 7 januari 2005 08:39
Laatst gewijzigd: 7 januari 2005 11:22

ZOETERMEER - De politie heeft vrijdagochtend rond 6.00 uur twee dode kinderen gevonden in een woning aan de Kikkersloot in Zoetermeer.

Het gaat om een jongetje van drie en een meisje van zes jaar oud. De 38-jarige moeder pleegde donderdagavond zelfmoord door voor een trein te springen, aldus een politiewoordvoerder.


Het gezin stond bij de politie niet bekend als een probleemgezin. De politie onderzoekt wat er zich in de woning heeft afgespeeld. De zegsman zei dat alle tekenen wijzen op een familiedrama. Hij verwacht dat later op de dag meer bekend wordt over de doodsoorzaak van de kinderen.

De politie houdt om 11.00 uur in het politiebureau voor buren en medewerkers van de basisschool een bijeenkomst. De buurt weet naar zeggen van de politie niet veel van het gezin.

De drie woonden nog maar net aan de Kikkersloot. Volgens enkele buurtbewoners gaat het slechts om enkele weken. Agenten zullen geen uitgebreid buurtonderzoek houden.

Familiedrama's

Het familiedrama in Zoetermeer is het jongste in een lange reeks. Hier volgt een overzicht van recente familiedrama's in Nederland met meerdere slachtoffers.

1998
- januari: een 43-jarige overspannen vrouw uit Dongen doodt haar anderhalf jaar oude zoontje en pleegt zelfmoord. De lichamen worden pas vier weken later gevonden.
- juni: in een woning in Amsterdam vindt de politie de ontzielde lichamen van een vrouw van 29 jaar, haar twee zoontjes van 8 en 2 jaar, en haar vriend van 27 jaar. Waarschijnlijk heeft een van de volwassenen de anderen gedood en zelfmoord gepleegd.
- juli: een 27-jarige militair uit Renkum doodt zijn 29-jarige zwangere vrouw en hun dochtertje van 14 maanden. Daarna steekt hij het huis in brand.
- december: een 37-jarige man uit Wageningen steekt zijn 34-jarige vrouw, zijn twee zoontjes van 3 en 10 jaar en een dochtertje van 7 jaar dood. Daarna sticht hij brand in de woning. Enkele uren later komt hij om het leven door een verkeersongeval op de A50 in Oss.

2000
- februari: een 32-jarige inwoner van Arnhem brengt zijn enige kind, een peuter van anderhalf, om het leven en daarna zichzelf. Zijn 30-jarige vriendin vindt haar partner en zoontje enige uren later in de slaapkamer van hun woning.

2001
- mei: een 45-jarige man uit Amsterdam brengt zijn 43-jarige vrouw om het leven in hun woning in de Bijlmer. Vervolgens pleegt hij zelfmoord. Een zoon van het echtpaar vindt zijn ouders.
- juni: de politie vindt het levenloze lichaam van een 62-jarige vrouw in haar woning in Halfweg. Onderzoek wijst uit dat haar man haar met messteken om het leven heeft gebracht. De echtgenoot (63) zelf wordt diezelfde dag 's ochtends dood aangetroffen in een woning in Zwanenburg, waar ook het levenloze lichaam van de bewoner van het huis ligt, een 53-jarige neef van de man.
- november: een 23-jarige vrouw komt in de Noord-Brabantse plaats Bavel om het leven, vermoedelijk door schotwonden. Haar 54-jarige moeder is neergeschoten en raakt levensgevaarlijk gewond, de vader is lichtgewond. De politie vermoedt dat de aanleiding van het familiedrama in de relationele sfeer ligt.

2002
- juli: Een 35-jarige vader steekt zijn woning in Roermond in brand. Zes van zijn zeven kinderen komen om het leven. De moeder ontsnapt aan het vuur door uit een raam te springen. De man krijgt vijftien jaar cel en tbs.

2003
- februari: Een 27-jarige Amsterdamse wordt gearresteerd op verdenking van het doodsteken van haar dochter, moeder en nichtje. De vrouw belt zelf de politie en bekent.
- april: Een verwarde 64-jarige man uit Nootdorp steekt zijn 49-jarige vrouw dood en daarna zichzelf. De politie was op de hoogte van problemen bij het echtpaar.
- juni: Een 32-jarige vrouw komt om het leven in Eindhoven. Haar 13-jarige dochter raakt gewond, een 10-jarige zoontje blijft ongedeerd. De politie verdenkt de 39-jarige ex-man, die zwaargewond is door een kogel in zijn hoofd.
- oktober: Een 37-jarige oud-marinier schiet in Kerkrade zijn ex-partner, haar ouders en broer dood.
- december: een 30-jarige man steekt in Schiedam zijn 31-jarige vriendin en twee van haar zoontjes dood. De jongetjes zijn 5 en 9 jaar oud. Een derde zoon van elf jaar overleeft het drama.

2004
- april: Een 41-jarige vader in Zwolle doodt zijn 14 maanden oude zoontje en pleegt daarna zelfmoord. De politie vindt de lichamen nadat het jongetje niet op het afgesproken tijdstip door zijn vader was afgezet bij de moeder.
- april: Een 36-jarige inwoner van Winschoten zou met een mes zijn 23-jarige ex-vrouw en haar moeder hebben doodgestoken. De vader van zijn ex raakt zwaargewond.
- mei: drie kinderen van 5, 7 en 8 jaar oud worden door hun opa en oma vermoord aangetroffen in een woning in Berghem. De slag- en steekwonden waaraan de jongens zijn overleden, blijken te zijn toegebracht door de 36-jarige moeder. Zij heeft dezelfde dag zelfmoord gepleegd door voor een trein te springen.
- oktober: een 37-jarige moeder en haar drie kinderen van 1, 2 en 12 jaar worden met ernstige steekwonden aangetroffen in en rond een woning aan de Händellaan in Naaldwijk. De moeder overlijdt later in het ziekenhuis aan haar verwondingen. Een vierde kind, een 13-jarig meisje, is ontkomen aan het drama omdat het al naar school was.
- december: in Ruurlo is in haar ouderlijke woning een 22-jarige vrouw door haar ex-man omgebracht. Ook haar moeder overlijdt later in een ziekenhuis aan haar verwondingen. De 32-jarige ex-man heeft zich kort na het misdrijf bij de politie aangegeven.

2005
- januari: De politie treft twee kinderen van 3 en 6 jaar dood aan in een woning aan de Kikkersloot in Zoetermeer. De 38-jarige moeder heeft uren eerder zelfmoord gepleegd door zich voor de trein te gooien.

Bron: http://www.nu.nl/news.jsp?n=465121&c=14